De documentaire Ai Wei Wei: Never Sorry laat het bijzondere leven en werk zien van de bekendste Chinese kunstenaar van het laatste decennium. Of is hij eigenlijk wel een kunstenaar? Met een opgestoken middelvinger spot hij openlijk met het regime in zijn land, en vecht hij onvermoeibaar voor meer gerechtigheid, vrijheid en sociale gelijkheid. Ai Wei Wei is vooral een politiek activist.

Het is een eigenaardige man, dat wel. Een moedige clown die met zijn grote en soms vrij bizarre projecten enorme internationale aandacht op zich weet te vestigen. En die daarmee keer op keer het Chinese regime in verlegenheid brengt. Een beroepsprovocateur die zelf altijd op zijn hoede is. Want volgens de meester zelf is kunst en activisme in zijn geval het best te vergelijken met schaken. Zijn zetten zijn onomkeerbaar en zijn tegenstander kan elk moment toeslaan.

Als kunstenaar en ontwerper verwierf Ai Wei Wei internationale bekendheid toen hij de Olympische Spelen van 2008 in Peking boycotte. Hij werd in een klap de grootste provocateur van het oppermachtige regime in China. Hij had immers meegewerkt aan het ontwerpen van the birds nest stadium; de grootste blikvanger van de spelen en sprak zich nu openlijk uit tegen de spelen.

Zijn boycot sloeg in als een bom die een grootschalige discussie over mensenrechten in China ontvlamde. Sindsdien voert hij via zijn kunstprojecten en social media een felle, en openlijke strijd tegen het regime in zijn land. Na een aardbeving in China waarbij veel ondeugdelijk gebouwde scholen instortten, bereikte die strijd een ongekende felheid. Ai Wei Wei en een team vrijwilligers verzamelden de namen van duizenden omgekomen kinderen. Namen waarvan de Chinese regering niet wilde dat ze naar buiten zouden komen.

Het is dit soort activisme wat zijn werk kenmerkt. Want voor Ai Wei Wei is absolute transparantie noodzakelijk om veranderingen te krijgen in China. In de documentaire zien we hem alles wat hij doet op foto of film vastleggen en zijn boodschappen zo snel als mogelijk de wereld in sturen.

Dagelijks brengt hij uren door op internet, maar door de staatscensuur bereikt die boodschap in eigen land nog maar een beperkte groep mensen. Vooral jongeren, die gebruik maken van een aantal in China wel toegestane social media.

Hoe onbekend hij nog lijkt in China, zo bekend is hij daarbuiten. Zijn kunstprojecten halen de laatste jaren alle grote musea en exposities over de hele wereld. En daarmee komen de meeste van zijn provocaties op de voorpagina’s van veel internationale kranten. Ai Wei Wei’s boodschap klink steeds luider en duidelijker.

Op het eind van de film hinten de makers erop dat die boodschap ook in China steeds verder begint door te dringen. Als we hem ergens bij een straatstalletje zien eten, komen tientallen mensen bij hem zitten, waarmee ze zich openlijk solidair verklaren aan zijn strijd tegen het regime, de aangesnelde staatspolitie ten spijt.

Ook zien we hoe mensen geld onder de deur van zijn huis doorschuiven als steun bij het betalen van de miljoenenboete die het regime hem heeft opgelegd, in een poging hem financieel te ruïneren.

Maar we zien ook hoe hij constant in de gaten wordt gehouden, hoe hij wordt tegengewerkt en vorig jaar plotseling verdween en bijna 3 maanden op een geheime locatie wordt vastgehouden.

Hij komt vrij, maar geeft zijn strijd niet op. En wat er ook gebeurt, Ai Wei Wei lijkt geen spijt te hebben. Nooit. Hij blijft zijn boodschap luid en duidelijk verkondigen voor iedereen die het maar wil en kán horen. En als we de makers van de documentairemakers mogen geloven, zijn dat ook in China steeds meer mensen.

Kijk de boeiende documentaire en oordeel zelf. Surf voor meer info naar de website van de documentaire: www.aiweiweineversorry.com